Παχυσαρκία ονομάζεται η παθολογική αύξηση του σωματικού λίπους σε βαθμό που να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Ωστόσο, η ποσότητα της περίσσειας λίπους, αλλά και η κατανομή του στο σώμα, καθώς και οι προκαλούμενες επιπτώσεις στην υγεία ποικίλουν σημαντικά. Για παράδειγμα, η αύξηση του λίπους που εναποτίθεται μέσα στην κοιλιά είναι σημαντικότερος, επιβαρυντικός παράγοντας κινδύνου σε σχέση με την εναπόθεση του στους γοφούς και τους μηρούς.
Η παχυσαρκία θεωρείται νόσος από όλους τους επιστημονικούς οργανισμούς συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, και μάλιστα έχει ανακηρυχθεί ως παγκόσμια επιδημία. Σήμερα, υπολογίζεται ότι πάνω από το 25% των ενηλίκων ατόμων στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες έχουν παχυσαρκία, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου 30%.
Καθώς το σωματικό βάρος ποικίλλει ανάλογα με το ύψος, για τον καθορισμό της παχυσαρκίας έχει ορισθεί ένας απλός δείκτης που ονομάζεται δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ, ή διεθνώς: ΒΜΙ από τα αρχικά Body Mass Index) και ο οποίος υπολογίζεται εάν διαιρέσουμε το βάρος ενός ατόμου δια του τετραγώνου του ύψους του. Φυσιολογικά, ο ΔΜΣ κυμαίνεται μεταξύ 18,5 και 25 kg/m2. Άτομα με ΔΜΣ μεταξύ 25 και 30 kg/m2 θεωρούνται υπέρβαρα ενώ εκείνα με τιμή μεγαλύτερη από 30 kg/m2 θεωρούνται παχύσαρκα.
Η παχυσαρκία στον άνθρωπο, πολύ σπάνια οφείλεται σε αμιγώς γενετικούς παράγοντες. Στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων, πρόκειται για πολυγονιδιακή διαταραχή (στην οποία δηλαδή συμμετέχουν σε άλλοτε άλλο βαθμό πολλά γονίδια), η οποία σε συνδυασμό με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (αφθονία τροφής, διατροφή πλούσια σε λίπος, μειωμένη σωματική δραστηριότητα, ψυχολογικοί παράγοντες) ευθύνεται για την έκρηξη της παχυσαρκίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Η παχυσαρκία είναι νόσος με σημαντικές επιπλοκές όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η στεφανιαία νόσος, η οστεοαρθρίτιδα και άλλες. Επιπλέον, τα παχύσαρκα άτομα συχνά ανησυχούν για το αισθητικό και κοινωνικό στίγμα που τα συνοδεύει με αποτέλεσμα να υπάρχουν συχνά αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογική τους ισορροπία.
Η παχυσαρκία είναι σύνθετο και συχνά δυσεπίλυτο πρόβλημα και πρέπει να θεραπεύεται ως νόσος. Πολλές μεγάλες και άριστα σχεδιασμένες μελέτες αποδεικνύουν ότι η απώλεια βάρους μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για επιπλοκές.
Ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι ο έλεγχος της διατροφής. Για το σκοπό αυτό δεν αρκεί ο βραχυχρόνιος περιορισμός κάποιων τροφών, αλλά η εισαγωγή μακροχρόνιων μεταβολών στις επιλογές των τροφίμων, στη διαδικασία των γευμάτων και στο τρόπο ζωής (lifestyle). Η άσκηση δρα ευεργετικά με ποικίλους τρόπους.
Η σύγχρονη φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνει αποτελεσματικά φάρμακα, τα οποία, όταν απαιτείται η χορήγησή τους, δρουν παράλληλα με τη δίαιτα και τη σωματική άσκηση. Η χορήγηση φαρμάκων ενδείκνυται σε άτομα με ΔΜΣ > 30, αλλά και σε υπέρβαρα άτομα (ΔΜΣ > 27) όταν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου ή ήδη εγκατεστημένες επιπλοκές.
